Macerat – co to jest i jakie ma zastosowanie?

Macerat – co to jest i jakie ma zastosowanie

W przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym surowce roślinne mogą być wykorzystywane na różne sposoby. Jedną z ciekawych, pozornie mało znaną postacią preparatów roślinnych są maceraty. Chociaż są one popularnie stosowane, ze względu na swoje podobieństwo bywają często mylone z olejami roślinnymi lub naparami.

Co to jest macerat?

Maceraty uzyskuje się wykorzystując metodę nazywaną maceracją. Polega ona na wytrawianiu surowca roślinnego za pomocą określonego rozpuszczalnika (woda, olej, alkohol) w temperaturze pokojowej. Proces maceracji może trwać od kilkudziesięciu minut, nawet do kilku tygodni. Jednakże ze względu na specyfikę metody, nie można nią uzyskać całkowitej ekstrakcji substancji aktywnych. Wytrawianie surowca trwa do momentu wyrównania stężeń ekstrahowanych związków pomiędzy rozpuszczalnikiem, a surowcem roślinnym.

Maceraty w kosmetyce

W przemyśle kosmetycznym najszersze zastosowanie znajdują maceraty olejowe, które w przeciwieństwie do olejów roślinnych, wytłaczanych przede wszystkim z nasion roślin oleistych, są przygotowywane poprzez ekstrakcję surowca olejem.

Maceracja – na czym polega ten proces?

Jak zrobić macerat? Macerat może zostać przygotowany z dowolnej części rośliny na dwa sposoby – metodą na ciepło lub metodą na zimno.

Maceracja na zimno

W metodzie na zimno cały proces maceracji przebiega w temperaturze pokojowej. Surowiec zalewany jest olejem, a następnie pozostawiany na 3 tygodnie, podczas których mieszanina jest codziennie mieszana.

Maceracja na ciepło

Nieco inaczej wygląda procedura przygotowania maceratu na ciepło. W tej metodzie mieszanina jest ogrzewana przez pierwsze 20 minut po zalaniu surowca olejem, a dopiero po tym czasie następuje właściwy proces maceracji, który trwa znacznie krócej, bo tylko 24 godziny.

Macerat tego typu jest olejem zawierającym wszystkie obecne w surowcu roślinnym związki rozpuszczalne w tłuszczach. W tym, wykazujące bardzo korzystny wpływ na skórę i włosy, substancje takie jak kwasy tłuszczowe, witaminy A, D, E i K, woski i olejki eteryczne. Znajdują więc zastosowanie przede wszystkim w pielęgnacji skóry, ze szczególnym uwzględnieniem cery suchej i zniszczonej.

Maceraty ziołowe, takie jak na przykład macerat z arniki, macerat z nagietka, macerat z lawendy czy macerat z dziurawca zwyczajnego, wykazują silne działanie nawilżające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne – skutecznie łagodzą podrażnienia i wspomagają gojenie ran. Innym ciekawym produktem jest chociażby macerat z marchwi, który ze względu na wysoką zawartość witamin E i K oraz karotenu sprawdza się w kosmetykach stosowanych po opalaniu, poprawiając i wzmacniając kolor opalenizny.

Maceraty w farmacji

Nieco inaczej definiuje i stosuje się maceraty w przemyśle farmaceutycznym. W technologii postaci leku jako maceraty rozumie się przede wszystkim wyciągi wodne pozyskiwane z surowców śluzowych, takich jak siemię lniane lub korzeń prawoślazu. Tego typu maceraty są przygotowywane poprzez zalanie surowca wodą o temperaturze pokojowej, zazwyczaj w stosunku 1:20 (surowiec : rozpuszczalnik), dokładne wymieszanie i pozostawienie pod przykryciem na 30 minut, od czasu do czasu mieszając. Zastosowanie metody maceracji pozwala na wydajne wytrawienie z surowca śluzu przy ograniczeniu ekstrakcji innych substancji, lepiej rozpuszczalnych w alkoholu lub tłuszczach.

Maceraty tego typu z łatwością mogą zostać samodzielnie przygotowane w domu. Ze względu na dość szerokie zastosowanie, szczególną popularnością cieszą się te uzyskiwane z siemienia lnianego. Macerat z nasion lnu, ze względu na dużą zawartość śluzu i jego właściwości fizykochemiczne (lepkość, zdolność do pęcznienia) może być stosowany na różne sposoby. Doustnie działa ochraniająco na przewód pokarmowy i słabo przeczyszczająco (w szczególności, jeśli jest spożywany razem z nasionami), a także sprawdza się w schorzeniach układu oddechowego – chroni i nawilża gardło, łagodząc ból i kaszel. Zaś stosowany zewnętrznie w postaci okładów łagodzi podrażnienia i stany zapalne skóry, a także ją nawilża.


Bibliografia:

1. https://biotechnologia.pl/kosmetologia/ziolowe-maceraty-olejowe-w-pielegnacji-skory,17397
2. https://www.poradnikzielarski.pl/ziola-lecznicze/nasiona-lnu-oslaniaja-przewod-pokarmowy-walcza-z-zaparciami.html
3. Sznitowska M. Farmacja stosowana – technologia postaci leku. PZWL, 2017