Kaki, nazywane także persymoną, może stanowić nie tylko ciekawe urozmaicenie diety. Te egzotyczne owoce posiadają także liczne witaminy i właściwości zdrowotne. Kiedy i w jakie sposób warto jeść kaki? Na co pomagają i jakie witaminy mają owoce persymony?
Czy kaki jest zdrowe?
Pochodzące z Azji (Chiny, Korea, Japonia) kaki jest uprawiane od przeszło trzech tysięcy lat. Chociaż wciąż nie cieszy się szczególną popularnością w Europie, jego szczególne wartości odżywcze i bogactwo składników biologicznie czynnych stawiają kaki w czołówce pięciu owoców o najszybciej rozwijającej się produkcji. Persymona zawdzięcza to nie tylko egzotycznemu smakowi i wyglądowi, ale przede wszystkim licznym właściwościom leczniczym. Oprócz ważnych składników odżywczych, jej owoce kryją ponad 5000 związków o potwierdzonej aktywności biologicznej.
Jakie witaminy i składniki ma kaki?
Owoce kaki charakteryzują się wysoką wartością odżywczą. Zawierają duże ilości błonnika, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin (A, C, E, K, grupy B) oraz makro- i mikroelementów, takich jak: cynk, miedź, żelazo, magnez, wapń, fosfor. Jednocześnie persymona stanowi bardzo bogate źródło proantocyjanów i innych związków o silnym działaniu antyoksydacyjnym – karotenoidów, kwasów fenolowych.
W przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym oraz przy produkcji suplementów diety zastosowanie mogą także znaleźć inne części owoców kaki. W szczególności ich nasiona o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych – m.in. kwasu palmitynowego, oleinowego, linolenowego. Surowcem godnym zainteresowania jako źródło składników o wysokiej wartości leczniczej jest też skórka persymony. Podobnie jak miąższ, zawiera ona liczne związki o działaniu przeciwutleniającym a jednocześnie charakteryzuje się dużo wyższą zawartością błonnika pokarmowego (nawet 40 g/100 g surowca) oraz minerałów takich jak cynk, magnez, potas, mangan i żelazo.
Czy kaki ma wysoki indeks glikemiczny?
Owoce kaki niestety oprócz licznych prozdrowotnych składników charakteryzują się także wysoką zawartością węglowodanów, w tym około 12-13 g cukrów na 100 g surowego owocu. Dominują pośród nich cukry proste – glukoza, fruktoza i sacharoza – co przekłada się na stosunkowo wysoki indeks glikemiczny owoców kaki (IG w zależności od odmiany i stopnia dojrzałości owocu wahającym się w zakresie 50-60). Kaki jako produkt o średnim IG nie powinno być więc spożywane w dużych ilościach przez osoby chorujące na cukrzycę. Wstępne badania wskazują jednak na pozytywny wpływ stosowania skórki oraz naparu z liści persymony przez diabetyków w zapobiegniu hiperglikemii.
Jak jeść kaki?
Pomimo dodatkowych właściwości zdrowotnych i wysokiej zawartości błonnika w skórce, kaki należy jeść po wcześniejszym jej usunięciu. Podobnie jak w przypadku mango, przed spożyciem można delikatnie obrać owoc lub przekroić na pół i wydrążyć miąższ np. za pomocą łyżeczki. Należy jednak unikać obierania kaki „na zapas”, gdyż pozbawione skórki szybko traci na świeżości. Dojrzałe kaki powinno być miękkie w dotyku i mieć cienką pomarańczową skórkę, pozbawioną plam i przebarwień.
Jak smakuje kaki?
Owoce kaki, dzięki wysokiej zawartości cukrów, charakteryzują się przyjemnym, słodkim smakiem. Mogą one stanowić słodki dodatek do sałatek, jogurtów i owsianek, jak i dań wytrawnych, albo być spożywane same jako przekąska. Tak jak arcydzięgiel i małe owoce jagodowe, kaki sprawdza się także jako dekoracja do ciast i deserów. W celu wydłużenia świeżości owoców, persymona może być także gotowana lub kandyzowana.
Jakie są właściwości kaki?
Bogactwo składników biologicznie aktywnych sprawia, że owoc kaki wykazuje liczne właściwości lecznicze, takie jak:
- Działanie przeciwutleniające
- Działanie obniżające ciśnienie
- Hamowanie agregacji płytek krwi
- Obniżanie poziomu cholesterolu LDL i trójglicerydów
- Zmniejszanie objawów kaca
- Działanie przeciwdrobnoustrojowe
- Działanie immunologiczne
- Jest bogatym źródłem witamin i wartości odżywczych
Jak już wspomniano, na uwagę zasługują także liście persymony. Przygotowywane z nich napary pomagają obniżyć poziom cukru we krwi, działają antyhistaminowo, przeciwdrobnoustrojowo i mogą być dodawane do herbatek na trawienie.
Na co pomaga kaki?
Owoce kaki, ze względu na wysoką zawartość naturalnych barwników roślinnych – karotenoidów i proantocyjanów – wykazują silne działanie przeciwutleniające, a jednocześnie stanowią bogate źródło witamin. Mogą więc skutecznie wspierać odporność organizmu w walce z drobnoustrojami, jak i zmniejszać ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych, w szczególności nadciśnienia i miażdżycy. Badania wskazują też na ochronne działanie kaki w trakcie spożywania alkoholu – zjedzenie owoców przed piciem pozwala obniżyć poziom etanolu we krwi oraz zredukować późniejsze objawy kaca, chroniąc przy tym wątrobę.
Kaki w ciąży
Dzięki wysokiej zawartości witamin i minerałów kaki może stanowić wartościowe uzupełnienie diety w ciąży. Należy jednak zachować ostrożność i pamiętać o możliwym działaniu alergizującym egzotycznych owoców. Warto także mieć na uwadze wysoką zawartość cukru w kaki, spożywanie dużych ilości owoców przez osoby zagrożone wystąpieniem cukrzycy ciążowej powinno być konsultowane z lekarzem. W ciąży należy także unikać jedzenia niedojrzałych lub popsutych owoców.
Kaki dla niemowlaka
Chociaż słodki smak kaki może zachęcać do włączenia go do diety niemowlaka, spożywanie tych owoców przez tak młode dzieci nie jest niestety wskazane. Ze względu na potencjalne działanie uczulające oraz wysoką zawartość taniny, kaki zaleca się podawać dzieciom dopiero po ukończeniu 2-4 roku życia.
Jakie skutki uboczne ma owoc kaki?
Kaki jest owocem bezpiecznym, rzadko wywołującym skutki uboczne. Jednak jak już wspomniano, może u niektórych osób powodować reakcje alergiczne, których objawy to m.in.:
- Świąd skóry
- Pokrzywka, zaczerwienienie
- Zapalenie spojówek
- Nieżyt nosa
- Duszności, napady astmy
- Bóle brzucha, wymioty
Owoce kaki spożywane w nadmiarze przez osoby cierpiące na cukrzycę mogą także prowadzić do hiperglikemii.
Przeciwwskazania do spożywania kaki
Wysokie bezpieczeństwo spożywania kaki wiąże się także z brakiem poważnych przeciwwskazań do włączenia go do dorosłej diety. Umiar i szczególną ostrożność powinny jednak zachować kobiety w ciąży oraz diabetycy. Owoce kaki nie powinny być też podawane niemowlętom do ukończenia 2 roku życia.
Literatura:
- Matheus JRV, de Andrade CJ, Miyahara RF i Fai AEC. Persimmon (Diospyros Kaki L.): Chemical Properties, Bioactive Compounds and Potential Use in the Development of New Products – A Review. Food Reviews International 2022; 38(4): 384-401.
- Yaqub S, Farooq U, Shafi A i wsp. Chemistry and Functionality of Bioactive Compounds Present in Persimmon. Journal of Chemistry 2016; 342402.
- Butt MS, Sultan MT, Aziz M i wsp. Persimmon (Diospyros kaki) fruit: hidden phytochemicals and health claims. EXCLI Journal 2015; 14: 542-561.
- George AP i Redpath S. Health and medicinal benefits of persimmon fruit: a review. Advances in Horticultural Science 2008; 22(4): 244-249.