Karotenoidy: Składniki, które nadają olejowi z rokitnika jego charakterystyczny błysk

karotenoidy w oleju z rokitnika

Olej z rokitnika posiada liczne zastosowania zarówno w medycynie naturalnej, jak i kosmetologii. Wiele z nich zawdzięcza obecności karotenoidów – wyjątkowych związków, które nie tylko nadają olejowi z rokitnika charakterystyczny błysk i kolor, ale także wielokierunkowo wpływają na ludzki organizm. Czym są karotenoidy i jakie korzyści niesie ich obecność w oleju z rokitnika?

Co to są karotenoidy?

Karotenoidy należą do najbardziej znanych naturalnych antyoksydantów. Podobnie jak kwas askorbinowy (witamina C), witamina A czy flawonoidy, wykazują one działanie synergistyczne – są zdolne do wychwytywania tlenu oraz do chelatowania jonów biorących udział w tworzeniu się, odpowiedzialnych za stres oksydacyjny, wolnych rodników.

Jednocześnie są to jedne z najważniejszych, obok chlorofilu i antocyjanów, naturalnych barwników. Nadają roślinom, jak i zwierzętom (morskie bezkręgowce), barwy od żółtej do czerwonej a w połączeniach z białkami (tzw. karotenoproteiny) także od niebieskiego, przez purpurowe do zielonego. Zidentyfikowano do tej pory już ponad 700 związków z grupy karotenoidów, z czego 60 występuje w codziennej diecie, a 20 można wykryć również we krwi. Do najbardziej znanych karotenoidów stosowanych w suplementach diety należą m.in.:

  • astaksantyna
  • zeaksantyna
  • likopen
  • luteina
  • α- i β-karoten.

Jak powstaje olej z rokitnika i jakie ma zastosowania?

Olej z rokitnika najwyższej jakości jest tłoczony na zimno z pulpy owocowej (łączącej w sobie nasiona i miąższ) rokitnika zwyczajnego. Niektórzy producenci decydują się także na wykorzystanie samych nasion lub sprzedają pod tą nazwą wyciąg z nasion, owoców i liści rokitnika, na bazie innych olejów – są to jednak produkty niższej jakości i o uboższym składzie. Dobrej jakości olej z rokitnika ma owocowy zapach oraz charakterystyczną pomarańczowo-czerwoną barwę, którą zawdzięcza obecności karotenoidów, ich wysoka zawartość nadaje olejowi z rokitnika także opalizujący efekt przypominający błyszczenie.

Właściwości karotenoidów i innych substancji biologicznie czynnych (witamin, flawonoidów, kwasów omega-3 i omega-6) czynią olej z rokitnika silnym antyoksydantem. Znajduje on zastosowanie zarówno w medycynie naturalnej, jak i kosmetyce. Pośród jego prozdrowotnego działania można znaleźć:

  • poprawę funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego,
  • obniżanie poziomu cholesterolu,
  • regulację poziomu glukozy i triglicerydów we krwi,
  • wzmacnianie odporności,
  • łagodzenie stanów zapalnych jamy ustnej i gardła oraz wrzodów żołądka.

Dodatkowo w aplikacji na skórę:

  • działanie przeciwzmarszczkowe i opóźnianie oznak starzenia się skóry,
  • działanie ochronne przed szkodliwym działaniem promieniowania UV,
  • pobudzanie syntezy kolagenu – wsparcie procesu gojenia ran.

Wpływ karotenoidów obecnych w oleju z rokitnika na zdrowie i skórę

Wiele z wymienionych kierunków aktywności olej z rokitnika zawdzięcza właśnie obecności karotenoidów. Związki te wykazują silne działanie antyoksydacyjne – przeciwdziałają szkodliwemu wpływowi wolnych rodników i reaktywnych form tlenu, niwelując negatywne skutki stresu oksydacyjnego. Stres oksydacyjny odgrywa ogromną rolę w postawaniu wielu chorób i dolegliwości – towarzyszy stanom zapalnym, jest odpowiedzialny za procesy starzenia się komórek (w tym skóry), bierze udział w rozwoju chorób cywilizacyjnych takich jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca. Naukowcy obserwowali także potencjalne działanie przeciwnowotworowe niektórych karotenoidów.

Znaczenie karotenoidów w kosmetyce nie ogranicza się jednak tylko do ich działania przeciwstarzeniowego. Dodatkowo także:

  • zapobiegają szkodliwemu działaniu promieniowania UV (podrażnienia posłoneczne),
  • działają regenerująco i ujędrniająco,
  • działają rewitalizująco,
  • normalizują pracę gruczołów łojowych,
  • nadają włosom blasku.

Jak stosować olej z rokitnika?

Olej z rokitnika można stosować zarówno doustnie, jak i na skórę i włosy. W przypadku zastosowań spożywczych zaleca się przyjmowanie 2,5 do 10 ml oleju dziennie, 15 minut przed posiłkiem, maksymalnie przez 3-4 tygodnie. Oprócz picia samego oleju z rokitnika, można go także stosować jako dodatek do soków, jogurtów czy potraw, którym nada przyjemnego owocowo-cytrusowego smaku.

W kosmetyce olej z rokitnika można stosować samodzielnie do olejowania włosów. Najlepiej nałożyć go na około 15 min na suche włosy, a następnie spłukać i umyć je odżywką emulgującą oraz szamponem. Możliwe jest także olejowanie wilgotnych włosów, wtedy czas procedury ulega skróceniu. Inaczej wygląda kwestia używania oleju z rokitnika na skórę – stosowany samodzielnie może powodować jej przebarwienia. Najlepiej jest więc stosować go jako dodatek do używanych kremów, można także kupić gotowe kosmetyki wzbogacone o olej z rokitnika.

Czy olej z rokitnika jest bezpieczny?

Stosując olej z rokitnika do olejowania włosów należy jednak pamiętać, że jest on bogaty w naturalne barwniki, a co za tym idzie może brudzić ubrania i skórę. Zbyt częste stosowanie go na skórze (szczególnie w dużych stężeniach) może także prowadzić do przebarwień. Dotyczy to także włączania go do diety, to właśnie za sprawą karotenoidów nadmierne spożywanie marchewek może prowadzić do niewielkich zmian w zabarwieniu skóry.

Olej z rokitnika nie jest także produktem dla każdego. Przeciwwskazaniem do jego stosowania są ostre stany zapalne, zwłaszcza trzustki, wątroby i pęcherzyka żółciowego, unikać go powinny także osoby z kamicą żółciową.

Jak przechowywać olej z rokitnika?

W celu zachowania pełni właściwości i siły działania oleju z rokitnika powinien on być przechowywany w lodówce oraz chroniony przed działaniem promieni słonecznych. Ze względu na jego silne działanie oraz właściwości barwiące należy także trzymać go w miejscu niedostępnym dla dzieci.


Literatura:

  1. Bośko P, Biel W. Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego (Hippophaë rhamnoides L.). Postępy Fitoterapii 2017; 18:1: 36-41.
  2. Hamułka J, Wawrzyniak A. Karotenoidy w suplementach diety. Postępy Higieny i Epidemiologii 2011; 92(1): 67-72
  3. Igielska-Kalwat J, Gościańska J, Nowak I. Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2015; 69: 418-428.
  4. Ulanowska K, Skalski B, Olas B. Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jako źródło związków o aktywności przeciwnowotworowej i radioprotekcyjnej. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2018; 72: 240-252
  5. Urbaniak S, Kaźmierczak-Barańska J, Karwowski B. Rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides L.) jako skarbnica witaminy C. Postępy Biochemii 2019; 65(3): 212-216