Kwasy hydroksylowe (hydroksykwasy) to naturalne składniki szeroko wykorzystywane w kosmetykach do pielęgnacji skóry. Dzięki właściwościom złuszczającym, nawilżającym i regenerującym pomagają w walce z przebarwieniami, trądzikiem oraz oznakami starzenia. Jak działają poszczególne hydroksykwasy i jakie znajdują zastosowania w kosmetykach?
Czym są kwasy hydroksylowe?
Kwasy hydroksylowe, znane także jako hydroksykwasy lub kwasy owocowe, to coraz popularniejsze składniki kosmetyków naturalnych. Są to związki organiczne zawierające w swojej cząsteczce dwa rodzaje grup funkcyjnych: grupę hydroksylową (-OH) oraz grupę karboksylową (-COOH), dzięki którym łączą w sobie właściwości alkoholi i kwasów karboksylowych.
W zależności od wzajemnego położenia grup funkcyjnych wyróżniamy:
- Alfa-hydroksykwasy (AHA) – grupy hydroksylowa i karboksylowa są przyłączone do tego samego atomu węgla; są to m.in. kwasy glikolowy, kwas mlekowy, kwas cytrynowy.
- Beta-hydroksykwasy (BHA) – grupy funkcyjne znajdują się przy sąsiednich atomach węgla; należy do nich m.in. kwas salicynowy, kwas 3-hydroksymasłowy.
- Polihydroksykwasy (PHA) – zawierają jedną grupę karboksylową oraz wiele grup hydroksylowych; zaliczamy do nich m.in. kwas glukonowy i kwas laktobionowy.
Jak działają kwasy hydroksylowe?
Najważniejszą funkcją kwasów hydroksylowych w kosmetykach jest ich działanie złuszczające oparte na normalizacji procesu keratynizacji i zmniejszanie adhezji keranocytów. Poprzez wspomaganie usuwania martwych komórek naskórka, redukcji nadmiaru sebum i zaskórników, wspomagają odnowę skóry, poprawiają jej kondycję i nawilżenie. Działanie to przekłada się także na redukcję zmarszczek, działanie rozjaśniające przebarwienia, czy łagodzące objawy trądziku.
Kwasy
Kwasy stanowią istotną grupę surowców w przemyśle kosmetycznym. Charakteryzują się one szerokim spektrum działania, od łagodnego złuszczania naskórka po zaawansowaną ochronę przed procesami starzenia, redukcję przebarwień oraz poprawę ogólnej kondycji skóry. W naszej ofercie znajdują się zarówno kwasy naturalnego pochodzenia, jak i syntetyczne.
Jakie alfa-hydroksykwasy wybrać?
Alfa-hydroksykwasy (AHA) działają głównie na powierzchni skóry, dzięki czemu delikatnie złuszczają martwe komórki naskórka, działają nawilżająco i poprawiają kondycję skóry. Stosowane w niskich stężeniach oddziałują jedynie na warstwę rogową naskórka sprawiając, że staje się ona bardziej zwarta, lepiej odbija światło i jest bardziej odporna na działanie czynników drażniących. W wyższych stężeniach dodatkowo ułatwiają zatrzymywanie wody, poprawiając nawodnienie skóry i zmniejszając nadmierne rogowacenie naskórka.
Do najpopularniejszych AHA stosowanych w kosmetykach należą:
- Kwas glikolowy – w stężeniach 20-70% jest uniwersalnym środkiem złuszczającym, może być wykorzystywany do rozjaśniania przebarwień skóry, poprawia strukturę kolagenu i działa nawilżająco.
- Kwas mlekowy – w stężeniu 5-20% intensywnie złuszcza naskórek, w wyższych stężeniach (>12%) działając także w obrębie skóry właściwej. Dzięki właściwości wiązania wody działa jako skuteczny środek nawilżający, a także pełni rolę zmiękczacza spoiwa międzykomórkowego sprawiając, że skóra staje się lepiej odżywiona i bardziej delikatna.
- Kwas migdałowy – wykazuje silne właściwości bakteriobójcze, dzięki czemu jest dobrym wyborem dla osób o cerze problematycznej. Jest stosowany w zabiegach odmładzających, w hiperpigmentacji, przy usuwaniu blizn potrądzikowych, zmniejsza łojotok i obkurcza pory skóry.
Kwas salicylowy i inne betahydroksykwasy
Betahydroksykwasy (BHA) to związki rozpuszczalne w tłuszczach, które skutecznie penetrują pory, redukując nadmiar sebum i zaskórniaki. Najpopularniejszym i najszerzej wykorzystywanym w kosmetyce BHA jest kwas salicylowy. W stężeniach 3-5% wykazuje działanie keratolityczne ułatwiając przenikanie innych leków i substancji, ze względu słabe właściwości złuszczające zazwyczaj jest używamy w połączeniu z innymi środkami aktywnymi. W stężeniach 20-30% może być skuteczny w leczeniu trądziku i przebarwień prozapalnych, co zawdzięcza swojej aktywności przeciwbakteryjnej i przeciwzapalnej.
Jak stosować polihydroksykwasy?
Polihydroksykwasy (PHA) dzięki większym rozmiarom cząsteczek wykazują łagodniejsze działanie w porównaniu do AHA i nie powodują podrażnień, dzięki czemu świetnie sprawdzają się w kosmetykach do cery wrażliwej oraz stosowanych na skórę wokół oczu. Obok właściwości złuszczających wykazują także działanie nawilżające i wspierające regenerację skóry. Najczęściej stosowanymi PHA są:
- Kwas laktobionowy – wykazuje najsilniejsze działanie nawilżające pośród hydroksykwasów oraz jest silnym antyoksydantem, dzięki czemu może powodować cofanie objawów starzenia się skóry związanych z działaniem promieniowania UV i wiekiem.
- Glukonolakton (mleczan kwasu glukonowego) – wykazuje właściwości antyoksydacyjne i łatwo przenika przez skórę redukując ryzyko podrażnień, może być stosowany przez osoby ze skórą wrażliwą, skłonną do alergii i atopowym zapaleniem skóry (AZS).
Źródła:
- Broniarczyk-Dyła G. Hydroksykwasy, ich rola i zastosowanie w dermatologii i kosmetyce lekarskiej. Przegląd Dermatologiczny 2002; 4(89): 265-272.
- Kaniewska A, Sperkowska B. Hydroksykwasy organiczne w fitokosmetykach rewitalizujących. Herbalism 2017; 1(3): 20-40.
- Ząbczyńska M, Jurzak M. Zastosowanie hydroksykwasów w kosmetologii. Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
