W czasie choroby, czy sezonie grypowym ludzie często poszukują specjalnych pokarmów lub suplementów witaminowych, które zwiększają odporność. Popularnymi przykładami są witamina C i produkty takie jak owoce cytrusowe, rosół i herbata z miodem. Jednak konstrukcja naszego układu odpornościowego jest złożona i zależy od idealnej równowagi wielu czynników, nie tylko diety, a zwłaszcza jednego konkretnego pożywienia lub składnika odżywczego. Zbilansowana dieta składająca się z szeregu witamin i minerałów, w połączeniu z czynnikami zdrowego stylu życia, takimi jak odpowiednia ilość snu i ćwiczeń fizycznych oraz niski poziom stresu, najskuteczniej przygotowuje organizm do walki z infekcjami i chorobami.
Co obniża odporność?
Kiedy układ odpornościowy działa optymalnie, świetnie radzi sobie z obroną organizmu. Jednak osłabienie układu odpornościowego może zwiększać ryzyko opóźnionego gojenia się ran, chorób zakaźnych, takich jak przeziębienia i inne infekcje. Takie czynniki jak: starszy wiek, toksyny środowiskowe (papierosy, smog i nadmierne spożywanie alkoholu), otyłość, nieodpowiednia dieta, choroby przewlekłe, stres, czy niedobory snu i odpoczynku wpływają na osłabienie układu immunologicznego.
Jak zwiększyć swoją odporność?
Spożywanie wystarczającej ilości składników odżywczych w ramach zróżnicowanej diety jest wymagane dla zdrowia i funkcjonowania wszystkich komórek, w tym komórek odpornościowych. Pewne wzorce żywieniowe mogą lepiej przygotować organizm na ataki drobnoustrojów i nadmierny stan zapalny, ale jest mało prawdopodobne, aby poszczególne produkty spożywcze zapewniały specjalną ochronę.
Każdy etap odpowiedzi immunologicznej organizmu opiera się na obecności wielu mikroelementów. Przykłady składników odżywczych zidentyfikowanych jako krytyczne dla wzrostu i funkcjonowania komórek odpornościowych obejmują witaminę C, witaminę D, cynk, selen, żelazo i białka, które występują w różnorodnych produktach roślinnych i zwierzęcych oraz suplementach diety.
Jakie składniki odżywcze i suplementy zwiększają odporność?
1. Witamina C – czyli kwas askorbinowy, to rozpuszczalna w wodzie witamina znana ze swojej zdolności do wspierania układu odpornościowego. Jest przeciwutleniaczem, wspiera wzrost i naprawę tkanek i uczestniczy przy wchłanianiu żelaza. Organizm ludzki nie jest w stanie wytwarzać witaminy C, dlatego musi ona pochodzić z żywności lub suplementów diety.
2. Witamina D – odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu odporności. Niektóre badania kliniczne sugerują, że suplementacja 400 jednostek międzynarodowych (IU) witaminy D dziennie, czyli 10 mikrogramów (mcg), może pomóc w zapobieganiu przeziębienia. Inne wskazują, że leczenie witaminą D może zmniejszyć infekcje dróg oddechowych, szczególnie u osób z niedoborem witaminy D.
3. Cynk – niedobór cynku może osłabić układ odpornościowy poprzez upośledzenie tworzenia, aktywacji i dojrzewania limfocytów, białych krwinek, które są aktywną częścią układu immunologicznego. Niski poziom cynku może zwiększać ryzyko infekcji wirusowych.
4. Selen – moduluje układ odpornościowy poprzez kumulację w limfocytach, makrofagach i neutrofilach pobudzając różne reakcje, zarówno typu komórkowego, jak i humoralnego. Posiada właściwości antyoksydacyjne i zatrzymuje procesy zapalne w organizmie. Posiada potencjalną skuteczność w łagodzeniu i zapobieganiu chorobom zapalenia płuc.
5. Żelazo – wzmacnia odpowiedź immunologiczną poprzez aktywację wielu białek prozapalnych takich jak cytokiny, chemokiny i enzymy przeciwdrobnoustrojowe, a także peptydy przeciwbakteryjne i cząsteczki adhezyjne, mające zdolność przylegania do patogenów i ich eliminację z organizmu.
6. Białka mleka – poza właściwościami budulcowymi mają działanie prozdrowotne, w tym: immunostymulujące, immunomodulujące, antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Wśród nich wymienić można: kazeinofosfapeptydy (CPP), które zwiększają wydzielanie immunoglobulin sIgA i pobudzają działanie makrofagów, oraz peptydy antymikrobiologiczne. W tej grupie znajdziemy swoiste składniki białkowe, w tym głównie immunoglobuliny i inne lakteniny, takie jak: aglutyniny, laktoperoksydaza, laktoferyna, lizozym oraz specyficzne białka, m.in.: laktoferycynę, laktoferampinę, isracydynę, kazecydynę, kappacynę. Działając w sposób elektrostatyczny ze ścianą i błoną komórkową drobnoustrojów, prowadzą do ich destabilizacji oraz zaburzają ich metabolizm wewnątrzkomórkowy. Wiążą enterotoksyny, hamują adhezję wirusów i bakterii do błon śluzowych. Wykazują szerokie spektrum działania – zarówno na bakterie Gram +, jak i bakterie Gram -, a także na grzyby i wirusy.
Laktoferyna
Laktoferyna, wyprodukowana z świeżego mleka krowiego, to zaawansowany składnik biologicznie aktywny, który odgrywa kluczową rolę w wspieraniu zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Stosowanie dobrej jakości diety może zapobiec niedoborom tych witamin i składników odżywczych. Istnieją jednak pewne populacje i sytuacje, w których nie zawsze można spożywać różnorodne, pożywne pokarmy lub które mają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze. W takich przypadkach suplement witaminowo – mineralny może pomóc w uzupełnieniu braków żywieniowych i wzmocnieniu odporności organizmu.
Literatura:
1. Christ A, Lauterbach M, Latz E. Western diet and the immune system: an inflammatory connection. Immunity. 2019 Nov 19;51(5):794-811.
2. Childs CE, Calder PC, Miles EA. Diet and Immune Function. Nutrients. 2019 Aug 16;11(8).
3. Molendijk I, van der Marel S, Maljaars PW. Towards a Food Pharmacy: Immunologic Modulation through Diet. Nutrients. 2019 Jun;11(6):1239.
4. Kinsner M. Bioaktywne peptydy mleka jako nutraceutyki, 2022. https://biotechnologia.pl/farmacja/bioaktywne-peptydy-mleka-jako-nutraceutyki,21825.
