Rośliny aromatyczne od wieków wykorzystywane są w tradycyjnych formach leczenia i pielęgnacji ciała. Ich działanie zawdzięczamy głównie olejkom eterycznym obecnym w liściach, kwiatach, łodygach i korzeniach. Dzięki właściwościom lotnym olejki te znalazły zastosowanie w aromaterapii, gdzie wykorzystuje się zapachy do łagodzenia nadmiernie pobudzonego układu nerwowego. W świecach zapachowych olejki eteryczne wpływają nie tylko na odbiór produktu, dlatego ich wybór powinien być przemyślany.
Stabilność zapachu w świecach
Trwałość i jakość zapachu świecy zależą od wielu czynników: rodzaju użytego olejku, rodzaju wosku, warunków spalania, a także przechowywania gotowego produktu. Naturalne olejki eteryczne, choć postrzegane jako czystsze i bardziej autentyczne, są mniej trwałe niż syntetyczne kompozycje zapachowe. Łatwo ulegają utlenieniu, fotodegradacji i mogą tracić intensywność już na etapie przechowywania, jeśli nie zostaną odpowiednio zabezpieczone. Równie ważna jest struktura wosku i jego temperatura topnienia, które decydują o tym, jak długo olejek pozostanie w matrycy świecy. Dobrze dobrany wosk spowalnia ulatnianie lotnych cząsteczek i umożliwia ich równomierne uwalnianie w trakcie spalania.
Olejki eteryczne
Punkt zapłonu – co to jest i jakie ma znaczenie?
Jednym z najważniejszych kryteriów przy wyborze olejku do świec jest tzw. punkt zapłonu. To temperatura, w której opary danej substancji mogą się zapalić w obecności płomienia. Dla świec zapachowych uznaje się, że bezpieczny punkt zapłonu to 60°C, choć wiele standardów branżowych zaleca jeszcze wyższe temperatury. Dlatego właśnie większość renomowanych dostawców umieszcza wartość punktu zapłonu w karcie charakterystyki olejku.
Chemiczna struktura substancji zapachowych wpływa na ich podatność na zapłon:
- monoterpeny (np. limonen, α-pinen): punkt zapłonu ok. 35–50°C – bardzo lotne, łatwopalne;
- związki aromatyczne (np. wanilina): powyżej 90°C – bardziej stabilne;
- alkohole zapachowe (np. geraniol, eugenol): średni punkt zapłonu 70–110°C.
Obciążenie zapachowe wosku – jak unikać najczęstszych błędów
Przeciążenie wosku zawartością dodatków może prowadzić do pogorszenia jakości spalania, a nawet do oddzielania się olejku od wosku. Standardowe dozowanie zapachu w świecach wynosi 6–8%, a maksymalnie 10%, zależnie od rodzaju wosku. Zawsze należy odnosić się do dokumentacji technicznej producenta wosku, który określa maksymalny poziom obciążenia zapachowego.
Woski
Woski mogą być stosowane zarówno w przemyśle kosmetycznym, jak i w medycynie, przede wszystkim do produkcji świec wykorzystywanych w aromaterapii i masażu. Oprócz szczególnych walorów zapachowych, związanych z obecnością korzystnie oddziałujących na nasz organizm olejków eterycznych, wosk jest też ważnym składnikiem w produkcji kosmetyków, gdzie może pełni rolę emulgatora pozwalającego na łączenie poszczególnych składników.
Co więcej, wosk sojowy często zapewnia mocny zapach na zimno, podczas gdy parafina lepiej oddaje zapach po zapaleniu. Najczęstszym błędem producentów jest przekonanie, że zwiększenie obciążenia zapachowego automatycznie skutkuje silniejszym rzutem aromatu. Jednak przekroczenie zalecanych ilości dodatku zapachowego zazwyczaj skutkuje obniżeniem jakości produktu.
Optymalny dobór olejków i wosków
Należy uwzględniać kompatybilność olejku z wybranym typem wosku, aby świeca spełniała zarówno wymagania użytkowe, jak i normy bezpieczeństwa. Przykładowo:
- wosk sojowy – najlepiej współgra z kompozycjami naturalnymi i oferuje dobrą trwałość zapachu.
- parafina i wosk kokosowy – skuteczne tam, gdzie wymagany jest silny zapach po zapaleniu.
- wosk pszczeli – idealny dla świec naturalnych, dających subtelny aromat.
Coraz częściej stosuje się również mieszanki wosków, łączące zalety różnych surowców – stabilność spalania, kompatybilność zapachu i bezpieczeństwo użytkowania.
Wyróżnia się też zapach na zimno (cold throw) wyczuwalny w świecy w stanie stałym, przed zapaleniem oraz zapach na ciepło (hot throw) pojawiający się dopiero podczas spalania. Różne woski wpływają na oba te parametry: np. wosk sojowy często zapewnia mocny zapach na zimno, podczas gdy parafina lepiej oddaje zapach po zapaleniu.
Wybór odpowiedniego olejku zapachowego do świecy to nie tylko kwestia zapachu, ale również trwałości, bezpieczeństwa i zgodności chemicznej. Parametry takie jak punkt zapłonu, lotność czy kompatybilność z woskiem mają bezpośredni wpływ na jakość produktu końcowego.
Bibliografia
- Benson, S. M. (Ed.). (2011). Indoor Air Pollution. Springer. ISBN: 9781441978463.
- Commercial Waxes (2nd ed.). (n.d.). W: The Complete Technology Book on Wax and Polishes (Ch. 1–3). Entrepreneur India Publishing.
- Derudi, M., Gelosa, S., Sliepcevich, A., Cattaneo, A., Rota, R., Cavallo, D., & Nano, G. (2012). Emissions of air pollutants from scented candles burning in a test chamber. Atmospheric Environment, 55, 257–262.
- Dobrosielska, M., Dobrucka, R., Kozera, P., Brząkalski, D., Gabriel, E., Głowacka, J., Jałbrzykowski, M., Kurzydłowski, K., & Przekop, R. (2023). Beeswax as a natural alternative to synthetic waxes for fabrication of PLA/diatomaceous earth composites. Scientific Reports, 13, 1–18.
- Esztová, V., & Kapalo, P. (2022). Investigation of the thermal properties of candle wax material. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 1252, 012013.
- Petry, T., Vitale, D., Joachim, F. J., Smith, B., Cruse, L., Mascarenhas, R., Schneider, S., & Singal, M. (2014). Human health risk evaluation of selected VOC, SVOC and particulate emissions from scented candles. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 69(1), 55–70.
- Trisnadewi, T., Kusrini, E., Nurjaya, D. M., Putra, N., & Mahlia, T. M. I. (2021). Experimental analysis of natural wax as phase change material by thermal cycling test using thermoelectric system. Journal of Energy Storage, 40, 102747.
