Skuteczność kosmetyków zależy nie tylko od ich składu, ale także kondycji naszej skóry. Istotną rolę pełni zarówno zdrowy tryb życia i prawidłowa dieta, jak i bytujące na skórze bakterie. Jakie role w działaniu kosmetyków odgrywa naturalna flora bakteryjna?
Flora bakteryjna skóry
Bakterie latami były kojarzone przede wszystkim ze szkodliwymi patogenami wywołującymi choroby. Coraz liczniejsze doniesienia naukowe podkreślają jednak znaczenie fizjologicznej flory bakteryjnej w prawidłowym funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Jak się okazuje, mikrobiota jelitowa odgrywa rolę nie tylko w pracy układu pokarmowego, ale także przekłada się na zdrowie psychiczne i układ nerwowy. Podobnie, istotną rolę pełnią bakterie żyjące na ludzkiej skórze.
Szacuje się, że na ludzkiej skórze może bytować nawet 1 milion drobnoustrojów na każdy cm2, jednocześnie flora bakteryjna skóry różni się w zależności od naszej diety, stylu życia, wieku, płci czy narażenia na czynniki zewnętrzne. Fizjologiczne drobnoustroje wspierają barierę ochronną skóry utrudniając jej kolonizację przez patogeny i współpracując z układem odpornościowym oraz biorą udział w metabolizmie substancji odżywczych i leczniczych. Jednocześnie, stosowane kosmetyki mogą wchodzić z nimi w korzystne lub niekorzystne interakcje.
Kosmetyki wspierające mikrobiom
Zgodnie z obecnymi trendami, dąży się do tego, aby stosowane produkty nie zaburzały naturalnej pracy organizmu, lecz ją wspierały. Coraz większą popularnością cieszą się więc kosmetyki o działaniu probiotycznym. Mają one nie tylko nie zaburzać naturalnej flory bakteryjnej, ale też ją odżywiać i wspierać jej korzystne funkcje. Poprzez dostarczanie fizjologicznym bakteriom dodatkowych wartości odżywczych i korzystnego środowiska do rozwoju, kosmetyki probiotyczne za pośrednictwem mikrobioty wzmacniają funkcje ochronne ludzkiej skóry, wykazują działanie fotoochronne i przeciwstarzeniowe. Działanie tego typu kosmetyków wynika więc nie tylko z ich składu i właściwości, ale także aktywności wspieranych przez nie fizjologicznych bakterii, wzmacniających korzystne efekty dla ludzkiej skóry.
Probiotyki
Probiotyki to esencja zdrowego stylu życia – żywe, korzystne mikroorganizmy, które pełnią kluczową rolę w utrzymaniu naszego zdrowia na optymalnym poziomie. Nasza kategoria probiotyków podzielona jest na dwie główne grupy: probiotyki żywe (aktywne) oraz probiotyki inaktywowane (tyndalizowane).
Kosmetyki zaburzające mikrobiom
Kosmetyki mogą jednak nie tylko wspierać fizjologiczną florę bakteryjną ludzkiej skóry, ale także jej szkodzić. Dotyczy to przede wszystkim produktów o działaniu przeciwbakteryjnym, silnie wysuszającym czy zaburzającym fizjologiczne pH skóry, jak również bogatych w swoim składzie w silne konserwanty.
Negatywny wpływ na bytujące na skórze bakterie może prowadzić do obniżenia skuteczności kosmetyku oraz wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych jego stosowania. Produkty przeciwbakteryjne zwalczające nie tylko patogeny, ale także „dobre” bakterie mogą w konsekwencji zaburzyć barierę ochronną skóry, sprzyjając powstawaniu stanów zapalnych i kolonizacji przez inne szkodliwe drobnoustroje.
Flora bakteryjna a ekstrakty roślinne
W kontekście rosnącej popularności kosmetyków naturalnych, bazujących na bogatych w substancje aktywne ekstraktach roślinnych, warto zwrócić również uwagę na ich interakcje z bytującymi na skórze bakteriami. Pojawiające się w ostatnich latach doniesienia naukowe wskazują, że relacje pomiędzy substancjami roślinnymi, a drobnoustrojami mogą być obustronne – oprócz działania przeciwdrobnoustrojowego niektórych ekstraktów i ich składników, coraz większą uwagę zwraca możliwość metabolizmu i rozkładu substancji naturalnych przez bakterie. Tego typu interakcje pomiędzy florą bakteryjną a składnikami stosowanych kosmetyków mogą prowadzić zarówno do obniżenia, jak i wzrostu ich skuteczności. Efektem może być bowiem przekształcenie związków aktywnych w formy nieaktywne, jak i charakteryzujące się silniejszym działaniem lub lepszą biodostępnością.
Literatura:
- Carvalho MJ, Oliveira ALS, Pedrosa SS i wsp. Skin Microbiota and the Cosmetic Industry. Microbial Ecology 2023; 86: 86–96.
- Melnyk N, Vlasova I, Skowrońska W. Current Knowledge on Interactions of Plant Materials Traditionally Used in Skin Diseases in Poland and Ukraine with Human Skin Microbiota. Int. J. Mol. Sci. 2022; 23(17): 9644.
- Pawlica PJ. The influence of cosmetics on the bacterial flora of the skin. European Journal of Medical Technologies 2019; 3(24): 44-52.
- Puebla-Barragan S, Reid G. Probiotics in Cosmetic and Personal Care Products: Trends and Challenges. Molecules 2021; 26: 1249.
- Souak D, Barreau M, Courtois A i wsp. Challenging Cosmetic Innovation: The Skin Microbiota and Probiotics Protect the Skin from UV-Induced Damage. Microorganisms 2021; 9(5): 936.
