Estry są jednymi z najważniejszych składników wykorzystywanych w formulacjach produktów kosmetycznych. To dzięki nim można osiągnąć trwałe i stabilne kosmetyki o pożądanej konsystencji i właściwościach. Czym są estry i jakie role pełnią w przemyśle kosmetycznym?
Czym są estry?
Estry to związki chemiczne powstające w wyniku reakcji kwasu z alkoholem, przy której dochodzi do połączenia obydwu substancji z wydzieleniem cząsteczki wody. W kosmetyce wykorzystywane są przede wszystkim estry wyższych kwasów tłuszczowych z alkoholami, będące bezwonnymi i oleistymi substancjami, wykorzystywane jako emolienty, rozpuszczalniki i stabilizatory.
Krótkołańcuchowe estry (niższych kwasów karboksylowych i alkoholi alifatycznych, estry alkoholi terpenowych, estry kwasów aromatycznych) są z kolei substancjami zapachowymi, występującymi m.in. w olejkach eterycznych i decydującymi o ich zapachu oraz dodatkowych właściwościach.
Rola estrów w produktach kosmetycznych
Dzięki wysokiej różnorodności strukturalnej i licznym właściwościom użytkowym, estry znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Pełnią rolę:
- Emolientów – natłuszczają i zmiękczają naskórek oraz ułatwiają wymianę wody i tlenu przez warstwy skóry.
- Konserwantów – pomagają utrzymać czystość mikrobiologiczną produktu (hamują rozwój bakterii, grzybów i pleśni) oraz wydłużają trwałość produktu.
- Substancji zapachowych – nadają produktowi odpowiedniego zapachu i aromatu.
- Regulatorów konsystencji – regulują lepkość i konsystencję kosmetyku, przyspieszają jego wchłanianie oraz nadają mu pożądane wykończenie.
- Koemulgatorów – wspierają działanie emulgatorów, stabilizując emulsję i zapobiegając jej rozwarstwieniu
- Rozpuszczalników – ułatwiają rozpuszczenie i wprowadzenie do formulacji składników hydrofobowych, takich jak filtry UV, olejki eteryczne, barwniki.
- Stabilizatory – ograniczają procesy oksydacyjne, zmniejszają ryzyko degradacji składników aktywnych i poprawiają wodoodporność produktu.
Przykładowe zastosowania estrów w kosmetykach
Jak wygląda wykorzystanie opisanych funkcji estrów w praktyce i jakie substancje można zastosować w poszczególnych grupach kosmetyków?
Estry w produktach do pielęgnacji skóry
Estry pełnią kluczowe funkcje emolientów i stabilizatorów emulsji przy produkcji kremów, balsamów i serum. To właśnie one pełnią rolę pozostającego na skórze filmu ochronnego, hamującego przezskórną utratę wody i poprawiającego jej nawilżenie. Jednym z najpopularniejszych estrów wykorzystywanych w kosmetyce jako emolient jest mirystynian izopropylu. Nadaje on produktowi lekkości oraz poprawia wchłanianie substancji aktywnych.
Kosmetyki przeciwsłoneczne
Ze względu na swoje właściwości chemiczne, estry są idealnymi rozpuszczalnikami dla hydrofobowych filtrów UV, takich jak oktokrylen czy tinosorb oraz poprawiają wodoodporność produktu, wydłużając jego działanie w trakcie użytkowania. Niektóre estry (m.in. Octinoxate, Octisalate, Oktokrylen) wykazują także właściwości ochronne przed promieniowaniem UVA lub UVB działając jako filtry przeciwsłoneczne.
Produkty do pielęgnacji włosów
Estry silikonowe, takie jak dimetikonol, są wykorzystywane w odżywkach i maskach do pielęgnacji włosów. Poprawiają one zdolność do rozczesywania, wygładzają włosy oraz nadają im dodatkowego połysku.
Kosmetyki do makijażu
W kosmetykach kolorowych, takich jak szminki, pomadki, cienie do powiek, estry mogą pełnić rolę nośników barwników, ułatwiając ich równomierne rozprowadzenie oraz wydłużając trwałość koloru. Przykładem może być używany w lakierach do paznokci octan etylu, dzięki któremu produkt łatwiej się nakłada, nie spływa z paznokcia i wysycha w odpowiednim tempie.
Literatura:
- Bojarowicz H, Bartnikowska N. Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości. Problemy Higieny i Epidemiologii 2014; 95(3): 596-601.
- Bojarowicz H, Fronczak P, Krysiński J. Czy kosmetyki mogą nie zawierać konserwantów? Hygeia Public Health 2018; 53(2): 124-131.
- Dondela B, Chrząstek L. Wybrane estry zapachowe stosowane w kosmetyce. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie 2009; 13:29-34.
- Kamińska E. Rola emolientów w atopowym zapaleniu skóry u dzieci. Developmental Period Medicine 2018; 22(4): 396-403.
